Teknolojinin her yanımızı sardığı günümüzde ekranlardan kaçınmak zorlaşmaktadır. Hemen hemen herkesin elinde akıllı telefon, evinde ve işyerinde bir bilgisayar, televizyon bulunmaktadır. Teknoloji yaygın bir araç olarak, çocukları ve yetişkinleri kendisine esir etmektedir.
Akıllı telefona sahip birinin telefon yanındayken kendisini ekrana bakmaktan alıkoyması pek mümkün olmamaktadır. Ekrana bakma süresinin fazla olması, akıllı telefonu elinden düşürmemek çoğu ailede çocukların hayatı kaçırmalarına neden olmaktadır. Birçok evde ebeveynler ve çocuklar zamanlarının çoğunu ellerine aldıkları akıllı telefona bakarak geçirmekte ve her geçen gün birbirlerinden uzaklaşmaktadırlar. Aile bağları; akıllı telefon, tablet, bilgisayar ve televizyonun dişlileri arasında parçalanmakta ve pamuk ipliğinden daha ince bir hale gelmektedir. Kopmak üzere olan aile bağlarının yeniden güçlendirilmesi aile bireylerinin duygularını, düşüncelerini, sevinçlerini, sorunlarını paylaşabildikleri kaliteli zamanlar geçirmeleri ile mümkündür. Kaliteli zamanın gerçekleşmesi ve devam edebilmesi için de dijital detoks uygulanmalıdır.
Detoks; zararlı toksinlerin vücuttan atılmasını ve vücudun arındırılmasını ifade eder. Dijital detoks da aşırı teknoloji kullanımından kaynaklı, bireylerde oluşan zararlı etkilerden kurtulmak için teknolojiye ara vermeyi içermektedir. Aile bireyleri teknolojik aletleri bilinçsizce ve aşırıya kaçacak derecede kullanıyorlarsa dijital detoks bu esaretten kurtulmalarına yardımcı olabilir. Vaktimizi çalan dijital aletlerin kullanımına ara verilmesi ailelerin kaliteli zaman geçirmelerini ve kişisel gelişimleri için kendilerine zaman ayırmalarını da sağlar.
Aile bireylerinin neredeyse tamamının etrafını saran teknoloji çemberinden çıkmak ve teknolojinin aşırı kullanımının verdiği zararlardan arınmak için gerekli olan Dijital detoksun uygulanmasında ebeveynlere büyük görevler düşmektedir. Ailelerin dijital detoksu uygulamaları için kullanabilecekleri bazı yöntemleri şöyle sıralayabiliriz:
1. Aile Toplantısı Yapın
Dijital aletlerin aşırı kullanımının zararları üzerine konuşun. Ekran bağımlısı olma riskini ortadan kaldırmak ve ailece vakit geçirmek için ‘Dijital Detoks Programı’ başlatın. Ev içinde dijital detoks zamanı belirlerken, günlük yaşamda da teknoloji kullanımını azaltma alışkanlığı kazanmak için çaba gösterin.
2. Dijital Alet Kullanım Alanı Oluşturun.
Evin içinde dijital boş bir alan oluşturun. Odayı ‘dijital oda’ haline getirin ve evin geri kalan kısmında akıllı telefon, tablet v.s. kullanmayın. Bu oda dışında kimsenin telefon, tablet kullanmasına müsaade etmeyin ve mümkün oldukça vaktinizin çoğunu bu odanın dışında kalan alanlarda geçirin.
3. Telefon Taşımayın
Aile bireyleri olarak evdeyken telefonu cebinizde her gittiğiniz odaya taşımak yerine, telefonu dijital alan olarak belirlediğiniz odada bırakın.
4. Lüzumsuzsa Kapatın
Teknolojik aletleri kullanmadığınız zamanlarda kapatın.
5. Bildirimleri Kapatın
Telefonu kapatma imkânınız olmadığı zamanlarda telefonunuzu kendinizden uzak bir yere koyun ve bildirimleri kapatın. Böylece gelen bildirimlere bakarak zaman kaybetmemiş olursunuz.
6. Sosyal Medya Hesaplarını Ölçülü Kullanın
Youtube, TikTok, Facebook ve Instagram akıllı telefon kullanıcılarının zamanlarını çalan uygulamaların başında gelmektedir. Bu nedenle bu uygulamaları kullanırken belli bir süre koyun ve o süreyi aşmamaya özen gösterin. Eğer bu hesaplar zamanınızın çoğunu alıyorsa profilinizi dondurun.
7. Şarj İstasyonu Kurun
Ev içinde kurmuş olduğunuz dijital odanın bir köşesini şarj istasyonu yapın. Telefon ve tabletleri sadece bu alanda şarj edin.
8. Elektronik Postalarınız İçin Zaman Ayarlayın
Elektronik postalarınızı, sosyal medya hesaplarınızdan gelen mesajlarınızı kontrol etmek için bir zaman belirleyin. Elektronik postalarınızı gün içinde sık sık kontrol etmek yerine belli zamanlar ayırın.
9. Müzik Dinlerken Analog Cihaz Tercih Edin
Dijital detoks uygulaması sırasında mobil cihazlardan müzik dinlemek yerine, radyo ya da müzik çalar gibi analog cihazlar kullanın.
10. Kitap Okuyun
Tablet ya da akıllı telefondan elektronik kitap okumak yerine kâğıt kitap okuyun. Dijital detoks sırasında ailece kitap okuyun.
11. Duvar ya da Kol Saati Kullanın
Telefonunuzda saate bakma dürtüsüne ve alışkanlığına son vermek için kol saati kullanın ya da evin duvarına saat asın.
12. Alarm Kurun
Sosyal medya hesabınıza girdiğinizde ya da video izlediğinizde kendinizi kaptırmamanız ve telefon başında uzun süre geçirmemeniz pek mümkün olmuyor. Telefonu ne kadar süre elinizde tutacağınızı belirleyin. 30 dakika sonraya alarm kurun ve telefon alarmı çalınca telefonunuzu bırakın. Ya da 30 dakika boyunca telefonu elime almayacağım deyin ve alarm kurun. Sonra bu süreleri bir saat, iki saat olarak arttırın.
13. Mobil Veriyi Kapatın
Evde veya dışarıda mobil veriyi çoğu zaman kapalı tutun.
14. Belli Saatlerde Wi-Fi Açın
Evde her akşam belli saatlerde Wi-fi açın ve o saatten sonra sabaha kadar Wi-Fi’yi kapalı tutun.
15. Ev dışında Telefonu Ölçülü Kullanın
Evin dışında yemeğe çıktığınızda ya da yürüyüş ve gezi sırasında telefonunuzu uçak moduna alın. Yaşadığınız anın tadını çıkarın ve yaptığınız aktiviteyi her detayıyla yaşayın.
16. Teknolojiden Uzak Bir Gün Geçirin
Haftanın bir günü teknolojiden uzak bir gün ilan edin. O gün teknolojik alet kullanmayın.
17. Teknolojiyi Bilinçli Kullanın
Çocukların faydalı uygulama ve web sitelerden faydalanmalarını sağlayın.
18. Faydalı Bir Ana Sayfa Seçin
Mobil tabletinizden faydalı bir ana sayfa seçin. Kitap okuma sayfası olabilir. Bu yöntem çocukları arama motoru yerine her seferinde kitap tarama ve kitap okumaya teşvik edecektir.
19. Uygulamaları Seçin
Cep telefonunuzdaki uygulamaları eğitici ve faydalı uygulamalarla sınırlandırın.
20. Oyun Günü Belirleyin
Bilgisayar oyunlarını haftanın bir günü belli bir süre ile sınırlayın ve çocuklarınızın o günde gerçekten oynamalarını sağlayın.
21. Teknolojiyi Yaratıcı Bir Araç Olarak Kullanın
Dijital teknolojiyi bir şeyler oluşturmak için bir araç olarak kullanın. Bir video çekin, bir animasyon veya bir aile blogu oluşturun.
22. İyi Örnek Olun
Teknoloji kullanımında çocuklarınıza iyi örnek olun. Telefon ve tableti aşırı kullanan ebeveynler çocuklarını ihmal etmiş olurlar. Ailelerini örnek olan çocuklarda telefon ve tableti aşırı kullanmaya başlarlar.
23. Kaliteli Zaman Geçirin
Teknolojiden uzak zamanlar belirleyin. Televizyon, telefon ve tabletin askıya alındığı bu zaman dilimlerinde ailece oyunlar oynayın, sohbet edin ve aile içi iletişim kanallarını açık tutun.