ERGENLERDE SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞINA 4 MÜDAHALE

Önceki yazımızda ergenlerde sosyal medya bağımlılığından ve kriterlerinden bahsederek bağımlılık düzeyinin önemine ve bağımlılık düzeyi fazla ise mutlaka bir uzmana başvurulması gerektiğine değinmiştik (bkz.)

Bu yazıda ise, sosyal medya kullanım problemi olan kişi ve ergenlerin kendi kendilerine uygulayabilecekleri müdahale yöntemlerinden bahsedeceğiz. Ergenlik dönemi kişinin bağımsızlığını elde etmeye başladığı yaşlar olduğu için söz geçirmek ve yönlendirmek önceki yaşlara göre daha zor olabilir. Bu nedenle yetişkinler ve ergenler için uygun olan bu yöntemleri ebeveynler çocuklarına uygulamaları için destekte bulunabilirler veya beraber uygulayabilirler. Ek olarak bu egzersizlerin sadece sosyal medya bağımlılığı için değil, dijital oyun bağımlılığı, internet bağımlılığı gibi diğer teknoloji bağımlılığı çeşitleri için de uygulanabileceğini belirtmekte fayda var.

Bahsedeceğimiz yöntemler çoğunlukla davranışçı müdahaleler. Yani hiçbir şekilde zihinsel anlamda kendimizi kontrol etmeden sadece davranış alışkanlıklarımıza yön vererek gerçekleştirebileceğimiz egzersizler. Fakat bu davranış alışkanlıklarımızı oturttuğumuzda ve müdahalelerle bağımlılık noktasında davranışlarımıza yön verdiğimizde, zihinsel olarak da bir gelişme göstereceğimiz kaçınılmaz olacaktır.

Kurallar ve yasaklar bir ergenin duymayı ve uygulamayı tercih etmeyeceği, rahatsızlık duyacağı konular olabilir. Bu nedenle direkt keskin kurallardan ziyade daha esnek, isteğe göre şekillendirilebilecek yöntemler tercih etmek daha doğru olacaktır.

1. Dijital Günlük

Özellikle ergenlerde en çok fayda görülebilecek yöntemlerden bir tanesi ‘dijital günlük’ kullanımı olabilir.1 Dijital günlük; bir günde internete, sosyal medyaya, dijital oyuna ayırdıkları sürenin detaylı listesini yazmakla oluşturulur. Böylelikle, çocuğun kendisi internet ve sosyal medya kullanımına ne kadar vakit ayırdığını görebilecek ve bu vakit üzerinden hedef belirleyecektir. Dijital günlük kullanımını uygularken fazla çevrim içi vakit geçirmenin zararlarını, olası fiziksel ve ruhsal sonuçlarını beraber konuşarak ilerisi için kullanım hedeflerine de yine beraber karar verebilirsiniz. Ayrıca bu günlük sayesinde bir sonraki egzersizlerin de temellerini oluşturacaksınız

2. Dijital Diyet

Dijital diyet, çocuğunuzun oluşturduğu günlük üzerinden gördüğünüz çevrim içi sürenin hesaplanmasından sonra yapılır. Örneğin internet ve sosyal medyaya ayrılan günlük sürenin beş saat olduğunu varsayarsak, sonuç olarak bu beş saati günlük üç saate düşürmeyi hedefleyebilirsiniz. Dijital diyetin özelliği süreyi birden değil adım adım azaltarak problemli kullanımı olanlar adına daha cazip bir yol izlemektir. Bu nedenle, çevrim içi kullanım süresini beş saatten üç saate indirirken her gün 15’er dakika, 10’ar dakika (bu süreye kendiniz karar verebilirsiniz) kısarak sonuca varmak daha faydalı olacaktır.

3. Dijital Detoks

Bu detoks, günlük internet ve sosyal medya kullanım alışkanlıklarını değiştirmeden haftanın bir ya da iki günü kullanıma ara vererek gerçekleştirilir. Bu yöntemi iki günlüğüne telefonu, diğer teknolojik aletleri tamamen kaldırarak ya da bağımlılık herhangi bir sosyal medya hesabında söz konusu ise mevcut aplikasyonu birkaç günlüğüne silerek uygulayabilirsiniz. Dijital detoksu uygularken ilk etapta bağımlılık düzeyi yüksek olan kişilerde kaygının, sinir halinin ve çevrim içi olmayı arzulamanın arttığı görülse de ilerleyen saatlerde bu arzunun, kaygı halinin azaldığı gözlemlenmektedir.3 Bu nedenle dijital detoksu uygulayan çocuğunuza, şayet başlarda zorlanırsa, sabrettiği takdirde zorlanmanın ve kullanma isteğinin azalacağını hatırlatabilirsiniz.

4. Dijital Beslenme

Ergenlerde uygulaması hem daha kolay hem de faydalı yöntemlerden bir tanesi olan dijital beslenme yönteminde öncesinde bahsettiğimiz detoks ve diyet gibi kullanım kısıtlaması değil, kullanımın kendisini olumlu içeriklere vakit harcayarak kontrol altına almak söz konusu. Dijital beslenmeyi uygulamak için internetin imkanlarından faydalanmayı; eğitim, sosyal ve kültürel faaliyetler, akademik içerikler, uluslararası kurslar, müzik, dil gibi çocuğunuzun gelişimine katkı sağlayacak içerikleri gözetmek gerekiyor. Burada amaç çocuğun çevrim içi ortama harcadığı süreyi dijital oyun, sosyal medya kullanımı gibi olumsuz etkileri olabilen içeriklerden uzaklaştırarak azaltmaktır.2 Çünkü internetin sizlere sunduğu sınırsız içerikler içerisinde, ödev için araştırma yapmayı ya da şiddet içerikli oyun oynamayı tercih etmek sizin elinizde. Ebeveynler bunun bilincinde hareket ederek internet kullanımını tamamen kısıtlamamalı, çocuğun faydalı içeriklerden yararlanmasını engellememeli.