AİLEDE ORTAK ZAMAN VE İNTERNET KULLANIMI

Olumlu ve yapıcı aile ilişkileri, ergenleri internet bağımlılığına karşı koruyan en önemli etkenlerden bir tanesidir. Aile ilişkileri ve aile desteği çocuğu sadece internet bağımlılığı konusunda değil psikolojik iyi olma hali, alkol/madde bağımlılığı, diğer psikolojik problemlerden koruma gibi konularda da önemli oranda etkilemektedir. Ayrıca ergenlerin zihinsel gelişiminde de önemli rol oynamaktadır. Aile içerisinde bir kişide problem varsa bu durum tüm aileyi etkilemektedir. Dolayısıyla internet kullanım probleminin de bir kişide olması tüm aile ilişkilerini etkileyen ve müdahale edilmesi gereken durumlardan bir tanesidir. 

Yapılan çoğu araştırmalar aile desteğinin, özellikle de annelerin desteğinin ve internet kontrolünün internet kullanımı üzerinde de yapıcı bir rolü olduğunu göstermiştir.(1) Burada belirtmek gereken önemli noktalardan bir tanesi de çocuk sayısı fazla olan ailelerde kontrolün zorlaşması sebebiyle problemli internet kullanımının artmasıdır. Zor olması bir yana, ebeveynlerin dikkat etmesi gereken nokta çocuk sayısı çok olsa dahi her bir çocuk için ekran süresinin ve içeriğinin kontrolünü özenle yapmalarıdır. 

Ebeveynin uyguladığı ekran kontrolü sadece çocuğun ekran başında harcadığı süre ile ilgili değil, ayrıca kaliteli içerikleri takip etmesi açısından da fayda göstermektedir. Çocuğun ekran süresini dijital oyun, sosyal medya uygulamaları gibi niteliksiz içerikler yerine eğitim programları, hem eğlenceli hem faydalı olan içerikler ile şekillendirebilirler. Vurgulanması gereken nokta şu ki, 12 yaşına kadar ebeveyn kontrolü ve izni olmadan çocukların internet kullanımı mümkün olmamalıdır. Ebeveyn, çocuğunun hangi sitelere girdiğinin, hangi oyunları oynadığının bilincinde olmalıdır.

Aile desteği ve olumlu aile ilişkilerinin yanında ergenlerdeki psikolojik sağlığı pozitif yönde etkileyen bir diğer önemli etken de aile ile geçirilen ortak zamandır. Bu noktada aile iletişimi ve aile zamanı kavramları arasındaki farkı vurgulayalım; aile iletişimi daha çok günlük hayatta pasif şekilde farkında olmadan uygulanan yerleşmiş iletişim biçimiyken aile zamanı, aktif şekilde aile üyelerinin beraber gönüllü olarak geçirdikleri ortak zamana denmektedir. Aile üyelerinin beraber vakit geçirmesi, çocukların aileden gördüğü ve algıladığı desteği arttırır ve psikolojik sağlığa olumlu etki eder. 

Ailede ortak zaman aktiviteleri ikiye ayrılır; çekirdek ve denge aktiviteleri. Çekirdek aktiviteler sıradan, günlük, her zaman gerçekleştirilen beraber yemek yeme, çay saati, beraber film seyretme gibi aktivitelerken denge aktiviteleri daha az gerçekleştirilen, daha çok emek ve harcama isteyen tatile çıkma, alışverişe gitme, kamp yapma gibi ev dışı gerçekleştirilen aktivitelerdir.(4) Her iki aktivite çeşidi de aile ilişkilerinin gelişmesi, güçlenmesi ve ailedeki dengelerin oturması açısından oldukça etkilidir. Aile üyeleri böylelikle düzenli olarak bir araya gelerek duygusal açıdan paylaşım yapabilirler. Bu paylaşımın gerekliliği özellikle psikolojik-fiziksel açıdan çok hassas dönemde olan ve ebeveyn desteğine daha fazla ihtiyaç duyan ergenlik çağındaki çocuklar için önemlidir. 

Uygulaması her zaman mümkün olmayan ‘denge’ aktiviteleri belki ebeveynlere zor gözükebilir fakat aile içinde rutin olan, her gün kolaylıkla yapılabilecek ortak aktivitelere fazlasıyla önem verilmelidir. Bu gibi rutinler basit gibi görünse de araştırmalarla da desteklenen pek çok faydası vardır. Örneğin aile üyelerinin beraber düzenli yemek yemelerinin çocuklarda özgüveni, akademik performansı, psikolojik dayanıklılığı arttırdığı; depresyon, madde bağımlılığı, yeme bozukluğu, obezite gibi riskleri de düşürdüğü görülmüştür.(3) 

Düzenli olarak beraber yemek yenen ailelerde yaşı küçük olan çocukların kelime dağarcığının ve iletişim becerilerinin de daha güçlü olduğu görülmüştür. Beraber yemek yemek ve sohbet etmek, gün içerisinde olanlardan konuşmak, ortak sorumluluklar oluşturmak çocuklarınızı hem zihinsel hem de duygusal açıdan besleyecektir. 

Aile yemeklerine düzenli ve sağlıklı bir şekilde devam etmek için dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz;  

• Yemek esnasında telefon-tablet-televizyon gibi teknolojik aletler kapatılmalı
• Sofrayı aile üyeleri hep beraber kurmalı, çocuklara da sofra kurulmasında sorumluluk verilmeli
• Haftada en az birkaç kez yemek menülerine ailece karar verilmeli, eğer ailede böyle bir rutin yoksa tek öğün olarak başlayıp sonradan beraber yenen öğünlerin sayısı arttırılmalı.(2)