ÇOCUKLARA TÜRKÇE DERSİNİ YARATICI DRAMAYLA SEVDİRMEK

Yaratıcı drama çalışmalarıyla önde gelen isim İnci San, yaratıcı dramayı şu sözlerle tanımlar: “Yaratıcı drama; doğaçlama, rol oynama v.b. tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanılarak, bir grup çalışması içinde, bireylerin bir yaşantıyı, bir olayı, bir fikri, kimi zaman bir soyut kavramı ya da bir davranışı eski bilişsel örüntülerin yeniden düzenlenmesi yoluyla ve gözlem, deneyim, duygu ve yaşantıların gözden geçirildiği ‘oyunsu’ süreçlerde anlamlandırması, canlandırmasıdır. Ancak, yaratıcı eğitsel drama çalışmaları 1) tiyatro yapmak 2) oyunculuk değildir.” (1)

Yaratıcı drama ne işe yarar?

Günümüzde sık kullanılan bir eğitim metodu hâline gelen yaratıcı drama, çağın ihtiyaçlarına cevap veren, klasik eğitim-öğretim süreçlerinden daha etkili ve efektif sonuçlar veren, yaratıcılığı ve keşfetme tutkusunu anlamlı kılan bir uygulamadır. Klasik anlamda eğitim-öğretim fiziksel olarak hareketsiz ve salt bilgiye dayalı süreçlerden oluşur. Oysa öğretim, zihinsel ve fiziksel olarak ‘hareketlilik’ ister. Bundan hareketle, bir öğretimi anlamlı kılanın, öğrencinin üzerinde bıraktığı kalıcı iz olduğu söylenebilir.
‘Kalıcı iz’ ise öğrencinin yaparak ve yaşayarak, yani deneyimleyerek öğrenmesiyle doğrudan ilgilidir. Tüm bunlardan hareketle, yaratıcı drama da hedeflediği kazanımlarla, eğitim programlarında daha sık yer almaya başlamıştır. Yaratıcı dramanın hedeflediği kazanımları ise şu şekilde sıralayabiliriz:

• 1. Bireysel özellikleri tanıyabilme
• 2. Grupla iletişim kurabilme
• 3. Dikkatini kişi, nesne, durum vb. üzerinde yoğunlaştırabilme (…) (2)

Türkçe dersinde yaratıcı drama nasıl kullanılır?
Eğitimde yaratıcı drama, bu hedefler doğrultusunda, özel alanlarda da etkili bir araçtır. Bu özel alanlardan biri de Türkçe öğretimidir. Sözel derslerin kazanımlarının kalıcı olabilmesi, ancak öğretim sürecinin akılda kalıcı olmasıyla mümkündür. Öğrenciler yaratıcı drama ile bu süreçte aktif bir şekilde, dinleme, konuşma, okuma ve yazma temel becerilerini kazanırlar.
Baldwing ve Fleming (2003), dramayı iletişim, dil ve okuryazarlığı geliştiren bir araç olarak görürler. Bu aracın çocuklara şu özellikleri kazandıracağını söylerler:
Dinleme ve konuşma için etkili ortamlar, durumlar sağlar.
Çocukların dil kullanmalarını motive eder.
Bir hikaye örüntüsü oluşturmaya yardımcı olur.
Okuryazarlık becerilerini geliştirir. (…) (3)
Türkçe dersinin dil bilgisi ya da okuma-anlama konularının yaratıcı drama yöntemi ile işlenmesi, öğretilmek istenen bilginin kalıcılığını sağlayacaktır. Çünkü bu süreçte çocuk, kendini ifade edebilecek, bazen bir noktalama işaretinin rolüne girecek, bazen sıfat olup ismin önünde canlandırma yapabilecek, bazen de bir öykü oluşturmak için doğaçlama süreçlerini yaşayacaktır.

Türkçe dersinde bir yaratıcı drama uygulaması
Bu düşünceleri somutlaştırmak adına aşağıda örnek bir Türkçe dersi uygulaması verilmiştir:
Uygulama: Anlatım Biçimleri (4)
Sınıf: 5-6
Kazanım: Öyküleyici anlatımı kavrar. Öykünün öğelerini bilir.
Araç-gereçler: Müzik CD’si, CD çalar/internet bağlantısı

Hazırlık (Giriş Etkinliği)

Sınıf, mevcuduna göre gruplara ayrılır. Gruplara birer sözcü belirlenebilir. Öğrenciler serbest bir şekilde uygun bir mekanda dolaşırlar. Lider, CD çalardan ya da https://www.youtube.com/watch?v=tj0uKWPxJNo bağlantıdaki müziği açar. Öğrencilere seslerden yola çıkarak zaman, mekân ve kişi belirlemelerini söyler. Bu süreç dört beş dakikayı geçmeyecektir.

Canlandırma (Geliştirme Etkinliği)

Lider müziği kapattığında grup üyelerinin her biri farklı zaman, mekân ve kişiler belirlemiş olabilir. Lider bu noktada her gruba ortak bir karar vermelerini ve bu öğeleri bir olay etrafında bir öyküde buluşturmaları gerektiğini söyler. Öykülerini oluşturduktan sonra her grup bunu bir doğaçlama ile canlandıracaktır.

Değerlendirme (Sonuç Etkinliği)

Canlandırma bittikten sonra, değerlendirme bölümünde her grubun sözcüsü oluşturdukları öykünün öğelerini ve giriş-gelişme-sonuç bölümlerini sözel ifade edeceklerdir. Bu ifade etme süreci diğer grup üyelerine/sözcüsüne de yaptırılabilir. Böylece öğrenciler öykü türünü ve öyküleyici anlatımı deneyimleyerek öğreneceklerdir. Türkçe öğretiminde yukarıdaki örnekler farklı konu ve kazanımlara uygun olarak çoğaltılabilir. Çünkü yaratıcı drama, dil öğretiminde etkili ve kalıcı öğrenmeyi sağlayan bir yöntemdir.