TİKTOK BİZE ASLINDA NE ANLATIYOR?

Tiktok bize aslında ne anlatıyor?

Tiktok, çeşitli görsel ve ses efektleriyle kısa videolar çekmeye yarayan ve gittikçe de popülerleşen bir sosyal medya uygulaması olarak karşımıza çıkıyor. Peki bu mecrayı diğer video tabanlı sosyal medya uygulamalarından ayıran nedir? Youtube’da, Vimeo’da, Dailymotion’da, Instagram’da olmayan ama Tiktok’ta olan ne? Tiktok neden diğerlerinden daha fazla eleştirilere hedef oluyor?

“Gününü gün et”

Son zamanlarda hızla yayılan Çin menşeli video içerik platformu olan Tiktok, sunduğu kolay video-kurgu imkânlarıyla, hızlı içerik üretme formatıyla ve yaygın iletişim ağıyla Türkiye’de de kitleleri etkisi altına almaya devam ediyor. Platformu benzerlerinden farklılaştıran şey, “Gününü gün et, gününü renklendir veya gününe neşe kat.”, “Gerçek İnsanlar. Gerçek Videolar.” olarak da anlaşılabilen “Make Your Day” ve “Real People. Real Videos.” mottosunda gizli. Tiktok videoları gerçekten de mottosunda belirtildiği gibi, çok çabuk tüketilebilen, çok hızlı değişen ve sadece o ana odaklanan içeriklerden oluşmakta.

Şablon içerik, kolay kullanım

Tiktok’ta yer alan videoların hemen hemen tamamı gerçek görüntü. Yani masaüstünde üretilmiş animasyon ve benzeri illüstrasyon görüntüler yok denecek kadar az. Fakat bu gerçek görüntülerin işlenme süreci ise çoğunlukla içerik şablonları üzerinden gerçekleşmekte. Tiktok içerikleri genellikle, şablon bir ses üzerine kaydedilen görüntülerden oluşuyor. Yani fazladan bir yetenek sergilemenize gerek kalmıyor. Ses, kurgu, efekt zaten hazır. Size sadece “üzerine kaydetmek” kalıyor.

Elbette bunun haricinde Tiktok’un bilgi mimarisi ve kullanıcı arayüzü de kullanım kolaylığı sağlıyor. Platformun sağladığı bu kolaylıkların, Tiktok’ta içerik üretme motivasyonunu artırdığı düşünülmekte.

Çok düşünme, herkes ne yapıyorsa aynısını yap!

Tiktok platformu incelendiğinde, üretilen içeriklerin neredeyse tamamı bir “akım” etrafında şekilleniyor. Bazen platform tarafından bazen de popüler kullanıcılar tarafından bir konu oluşturulmakta ve kullanıcılar da bu konu hakkında video çekmekte. Çerçevesi belirlenmiş, daha önce o alanda üretilmiş birçok içerik üzerine, yeni bir içerik üretmek doğal olarak daha kolay oluyor. Herhangi bir senaryo düşünmenize gerek yok, zaman sınırınız yok, teknik imkanlar beğenilebilecek içerik için elverişli ve kurgu modülleri çok kullanışlı. Yapmanız gereken tek şey tuşa basmak ve diğerlerini tekrar etmek.

Keşfedilmek çok kolay

Tiktok algoritması diğer sosyal medya ağlarından farklı olarak anasayfasını sadece “keşfet”e ayırmış. Algoritma ilgilenebileceğinizi düşündüğü içerikleri yüksek başarı oranıyla size sunuyor. Videoları beğenmeniz, ilgilenmediğinizi belirtmeniz, video üzerinde geçirdiğiniz vakit, kaydırma hızınız gibi parametreler uygulamada etkili bir şekilde işleniyor. Bu sayede de uygulama etkileşime daha kolay geçebileceğinizi düşündüğü içerikleri karşınıza çıkarıyor.

Karşınıza “doğru içerik” çıkınca da etkileşime girme ihtimaliniz doğal olarak artıyor. Bu sayede uygulama algoritması başarılı bir etkileşim döngüsü yaratıyor. Algoritma içeriklerinizi daha çok beğendirdikçe kullanıcı olarak sizin de içerik üretme motivasyonunuz artıyor. Açıkçası Tiktok bunu iyi başarmış durumda.

Tiktok neden bu kadar çok eleştiriliyor?

Tiktok diğer sosyal medya mecralarından farklı olarak sıra dışı bir kullanıcı kitlesine sahip. Gerek mizah anlayışı gerekse drama anlayışı olsun alışılagelmiş içerik türlerinden farklı. Instagram’da, Twitter’da, Youtube’da rağbet görmeyen içerik türleri Tiktok ekosisteminde kendine yer bulabiliyor. Hatta öyle ki uygulama, diğer mecraların “ötekisi” olan kullanıcıların buluşma noktasına dönüşmüş durumda.

Ana akım sosyal medya kullanıcıları tarafından pek kabul görmeyen ve “cool olmayan” kaba güldürü, taklit, dublaj, düet vb. içerikler Tiktok’un eleştirilme sebepleri olarak öne çıkıyor. Bu noktada aslında sosyologların ve psikologların da incelemesi gereken noktalar bulunuyor.

Tiktok ve gizlilik

Tiktok’un gizlilik politikası incelendiğinde uygulamanın kullanıcıların birçok bilgisini aldığı ve bunlardan bazılarını da üçüncü partilerle paylaştığı belirtilmekte. Tiktok bu bilgileri kullanıcıyı daha fazla tanıyıp daha iyi içerik ve daha doğru hedefli reklam sunmak için topladığını belirtse de ne amaçla kullandığı konusunda tam anlamıyla bir belirsizlik var. Bilgilerin ne kadar saklandığı da belirsiz süreyle ifade edilmiş.

Tiktok hangi bilgileri topluyor: Ad-soyad, yaş, cinsiyet, adres, e-posta, sosyal medya giriş bilgileri, telefon numarası, kredi kartı bilgileri, fotoğraf, uygulamada yaptığınız yorumlar, konum, cihaz bilgisi, tarayıcı bilgisi, IP adresi, tarayıcı çerezleri (İnternette gezinirken sergilediğiniz tüm davranışlar),

Bunun yanı sıra Tiktok’a üye olma yaşı 13 olarak belirlenmişse de bu denetimin yapılmadığı videolardaki çocuk sayısından ve çocuk kullanıcıların fazlalığından anlaşılabiliyor. Tiktok 13 yaş altı olduğu tespit edilen kullanıcıların bildirilmesi için privacy@tiktok.com adresine mail atılmasını da gizlilik politikasında belirtmiş.

Tiktok çocuklar için tehlikeli mi?

13 yaş altı kullanıcıların platformun kendisi tarafından bile kabul edilmediğini göz önünde bulundurursak evet, Tiktok çocukların uzak tutulması gereken bir mecra. Çocuklara uygun içeriklerin olmamasıyla birlikte küfür, argo, cinsellik, şiddet, teşhircilik, kötü örnek oluşturacak davranışların bulunduğu videolarla karşılaşmak oldukça olası bir durum. Uygulamanın “çocuk istismarı” içeren videolardan dolayı ABD’de ve Hindistan’da ciddi cezalar aldığı da biliniyor.

Hızlı tüketimi özendirmesi, argo ve küfrün normal kabul edilmesi, cinsellik temalı videolara çok kolay erişilebilmesi ve kötü örnek oluşturabilecek içeriklerin yaygın olması sebebiyle Tiktok, çocuklar için faydalı bir içerik platformu olmaktan çok uzak. Çocuklar için ciddi bir filtreleme ve koruma yaklaşımı olsaydı belki müzik tabanlı altyapısı ile yaratıcı içerik oluşturmak için faydalı olabilirdi fakat bu haliyle uzak durmakta fayda var.