İNTERNETTEKİ UYGUNSUZ İÇERİKLERDEN ÇOCUKLARI NASIL KORUYABİLİRİZ?

Sosyal medya ve Youtube gibi içerik paylaşım sitelerinde paylaşılan her içeriğin her yaşa uygun olmaması bir yana, bazı içerikler çocukları istismar edecek düzeyde sakıncalı olabilmektedir. Bireysel olarak çocukların maruz kaldığı uygunsuz içeriklerle ilgili net bir veriden bahsetmek zor olsa da zaman zaman gündeme gelen ve yerel veya global olarak tepkiye yol açan uygunsuz içeriklerden bahsetmek mümkündür. Tüm siber güvenlik ayarları ve filtrelere rağmen bu tür içeriklerin bir şekilde engelleri aşıp çocuklara ulaşabilmesi bu önlemlerin yetersiz kalabildiğini göstermektedir.

Örneğin Google, uygunsuz içerik olarak pornografik ve müstehcen içerikleri filtrelerken bu filtreleri aşabilen uygunsuz içerikler de bulunabilmektedir ve bunları kullanıcıların bildirip kaldırılmasını talep etmesi gerekmektedir.2 Aile gözetimi olmadan 13 yaşından küçük çocukların hesap açması yasak olan Instagram ve Facebook uygulamalarında ise reşit olmayanların yer aldığı cinsel içerikler, bazı çıplaklık barındıran ve yasalara uymayan paylaşımlar kaldırılmaktadır.5 Yasal olan her içeriğin ise çocuklar için uygun olduğu söylenemez.1 Ancak filtreler istenmeyen cinsel içerikli materyallerden çocukları kesin olarak koruyamasa da maruz kalma olasılıklarını azalttığı söylenebilir.6

Küçük çocuklar, ellerine telefon veya tablet tutuşturulup tek başına bırakılmamalı. Ebeveynler ve bakım verenler çocuklara izlettikleri videodan bir sonraki videonun ne olacağını kontrol edemeyebilirler ve çocuğun karşısına her an uygunsuz bir video, fotoğraf veya reklam çıkabilir. Videoların ismi ve görselleri çocuklara uygun gibi görünse de içerik sakıncalı olabilir. Örneğin 2009 yılında Youtube’da İtalyanca yayınlanmış ve 2 yıldan uzun süre yayında kalmış bir videoda başlık “Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler”, görseller de çizgi filmin görselleriyken videonun üzerine pornografik sesler montajlanmıştır. Videoyu yayınlayanlar komedi amaçlı yapıldığını söyleyip kendilerini savunsalar da bir çocuğun o videoya girip o seslere maruz kalma olasılığı oldukça yüksektir.1

Uygunsuz içeriğe maruz kalmanın bıraktığı etkiden daha büyük bir etkiyi bu duruma nasıl tepki verildiği bırakabilir. Özellikle de 13 yaşın altındaki çocuklar karşılarına çıkan ve yaşlarına uygun olmayan içeriklere nasıl tepki vereceklerini bilemeyebilirler. Aileler, çocuklarının internette karşılarına çıkan rahatsız edici unsurlardan kendilerine mutlaka bahsetmeleri için onları teşvik etmeli, güvenli ortamı sağlamalıdır. Böyle bir durumda panik yapmak yerine çocuğun yaşına uygun bir şekilde durumu anlatmalıdır.

Sosyal medya ve paylaşım sitelerinin çocukların yaşına uygun olmayan davranışları görme ve şiddete teşvik edilme gibi sakıncalı yönlerinin olmasının yanında faydalı yönlerinin bulunduğunu da unutmamak gerekir. Koruma içgüdüsüyle çocukları faydalı içerik ve kazanımlardan mahrum etme ihtimali bulunmaktadır. Bu kazanımlara çocukların yaratıcılıklarının ve özgüvenlerinin gelişmesi, fikir üretme, iletişim ve girişimcilik alanlarında katkı sağlaması, içerikleri değerlendirme ve sorgulama becerilerinin gelişmesi örnek verilebilir. Bu yüzden yasaklamak yerine güvenli kullanım eğitimi vermek daha kalıcı ve önleyici bir çözüm olacaktır.3

Günümüzde çocukların dijital dünyaya dair ebeveynlerinden daha fazla bilgi sahibi olduğu söylenebilir. Ancak dijital araçları ve interneti kullanabilmeleri güvenli kullanım için rehberliğe ihtiyaç duymadıkları anlamına gelmemektedir. Çocukların ebeveynlerinin rehberliğine her zaman ihtiyaçları vardır. Sosyal medya ve paylaşım sitelerini bilinçli bir şekilde güvenli kullanabilmeleri için rehberlik edebilmek adına ebeveynlerin de dijital okuryazarlıklarını geliştirmeleri gerekmektedir. Başlangıç olarak çocukları sakıncalı içeriklerden korumak ve interneti güvenli kullanmalarına yardımcı olmak için teknik önlemlerin yanında şu adımlar atılabilir:4

• Tanımadığı kişilerle arkadaş olmasının getirebileceği riskleri anlatın
• Çocuğunuzu tanımadığı hesaplardan gelen mesajları açmaması için uyarın
• Uygunsuz içerik içeren bir mesaj aldığında gönderen kişiyi engelleyip size bildirmesini söyleyin
• Çocuğunuzun hesabının olduğu sosyal medya mecralarında siz de hesap edinin ve paylaşımlarını takip edin     

Hiçbir önlem uygunsuz içeriğe maruz kalma riskini ortadan tamamen kaldırmasa da bu olasılığı mümkün olduğunca azaltmaya çalışıp bu tür durumlarla başa çıkma becerisini ve bilgisini çocuklara kazandırmak yapılabilecek en etkili yöntemdir.