4 ADIMDA SORUMLULUK NASIL KAZANDIRILIR?

Kişinin kendisine olduğu kadar çevresine karşı da sorumlulukları vardır. Çocuklarda sorumluluk bilincinin geliştirilmesinde ebeveynlere büyük rol düşüyor. Bu bilincin oluşması ancak uygulamayla mümkün olacağı için, işe çocuklara sorumluluk vererek başlanmalıdır. Ancak bu sorumlulukların ne şekilde verilmesi gerektiği ve sürekliliğinin sağlanması için nasıl bir yol izlenebileceği önemli konulardır.         

Çocukların kendilerine verilen sorumlulukları yerine getirmesi ve bu davranışlarının devamlı olabilmesi için BTHG (Bilgilendirme Takip Hatırlatma Geri Bildirim) yöntemi kullanılabilir. Bu yöntem 4 adımda uygulanır.

Bilgilendirme:

Çocuk, verilen sorumluluğun nedenleri ve önemi hakkında bilgilendirilmelidir. Çocuğun yaşı küçükse bunlar anlatılabilir, biraz daha büyükse bu sorumluluğun önemi üzerine konuşulabilir.

Takip:

Müdahale etmeden, çocuğun sorumluluğunu yerine getirip getirmediği izlenmelidir. Herhangi bir sorun çıkıp çıkmadığı gözlenmeli, sorun varsa nereden kaynaklandığı anlaşılmaya çalışılmalıdır.

Hatırlatma:

Bir süre takip edildiği halde çocuk verilen sorumluluğu hala yerine getirmiyorsa, bilgilendirme aşamasına geri dönülüp sorumluluğu üzerine çocukla tekrar konuşulmalı, sorumluluğun nedeni ve önemi hatırlatılmalıdır.

Geri bildirim:

Verilen sorumluluğu yerine getirmeye başlayan çocuk davranışıyla ilgili bilgilendirilmelidir. Motive etmek için teşekkür edilip yaptıklarının olumlu sonuçlarına vurgu yapılmalıdır. Sorumluluğunu yerine getirirken sorun yaşadığı yerler varsa, bunlar üzerine konuşup gözlemlerinizi paylaşabilirsiniz. Engelleri kaldırmak için birlikte çözüm üretebilirsiniz.

Çocuklara verilebilecek sorumluluklar

Çocuğa fazla yük yüklemek onu yorup bıktırabilir. Çok hafif bir görev de motivasyonu açısından ilgi çekici olmayabilir. Dolayısıyla verilen sorumluluklar çocuğun yaşına ve becerilerine uygun olmalıdır. Onları hafif düzeyde zorlayan işler, yapabildiklerini gördüklerinde özgüvenlerini artıracak, sorumluluklarını yerine getirebildikleri için keyif duyacaklardır.  

Çocuğunuzun sahipleneceği sorumluluklara birlikte karar verin. Neden bu sorumluluğu üstendiği ve hangi faydaları olacağı üzerine konuşun. Sorumlulukları nasıl yerine getirebileceği konusunda konuşmak, problem çözme becerilerinin gelişmesine de katkı sağlayacaktır.

Özellikle pandemi nedeniyle evde daha çok zaman geçirdiğimiz bu dönemde, ev işlerini paylaşmak oldukça kıymetli. Dolayısıyla çocuğunuz;

Yerleri süpürüp silebilir.

Bulaşık makinesini doldurabilir.

Odasını düzenleyebilir.

Bir eşyayı ödünç verebilir ve belirli bir zaman sonra geri getirmesini isteyebilirsiniz.

Evdeki çiçeklerden seçtiği bir tanesinin sulama ve bakımını onun sorumluluğuna verebilirsiniz.

Kıyafetleri dolaba yerleştirebilir.

Sokaktaki hayvanlara su ve mama verebilir.

Bu sorumlulukları verirken, yaptıklarının diğerleri için değerini ve katkılarını belirtip teşekkür etmeyi ihmal etmemelisiniz. Yerine getiremediği sorumlulukların nedenleri üzerine konuşabilirsiniz.

Kaynakça:

Altunok Çal, İ. ve Yeşil, R. (2019). “Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sorumlu Davranma Düzeylerini Belirleme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3): 2415-2431.

Civelek, B. (2006). Çocuklara sorumluluk bilinci kazandırmak. Çoluk Çocuk Dergisi, 20-22.

Kamtini, Ray, D., Simatupang, D., Tanjung, S. H., Tanjung, H. W. (2020). Project Based Self-Regulated Learning as a Parenting Model to Increase the Attitude of Responsibility of Children Age 5-6 Years. Budapest International Research and Critics in Linguistics and Education (BirLE) Journal, 3(1): 61-70.

Taşdemir, M., ve Dağıstan, G. (2014).  Çocuklara Sorumluluk Kazandırmada Ebeveynlerin Bhtg Yaklaşımını Uygulama Durumları: Bir Durum Çalışması. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8): 47-71.

Wallinga, C. R., Sweaney, A. L., Walters, J. (1987). The Development of Responsibility in Young Children: A 25-Year View. Early Childhood Research Quarterly, 2, 119-131.