Her ebeveyn, çocukları için en iyisini yapmaya çalışır. Ancak çocuklarla iletişimde gözden kaçan detaylar, zaman zaman bu çabaları olumsuz yönde etkileyebilir. Bu sebeple iletişimde özen gösterilmesi gereken ve kaçınılması gereken noktaları, yani sağlıklı bir iletişimin püf noktalarını bilmek gerekiyor. 

Nedir sağlıklı iletişim?

Sağlıklı iletişim, tarafların birbirini anlamasına ve dinlemesine dayalı bir iletişim şeklidir. Taraflar birbirlerinin ihtiyaçlarını görür ve ona göre hareket ederler. 

İletişim, öğrenilen bir beceridir. Çocuklar bunu ebeveynlerinden ve onlara bakım veren yetişkinlerden öğrenirler. Ebeveynler ise, yetiştirdikleri çocukların diğer insanlarla kuracakları iletişimin temelinde, onlara örnek olan ve yol gösteren bir rehber konumundadırlar. Bu sebeple ebeveynlerin sağlıklı iletişimin temel basamaklarını bilmeleri oldukça önemlidir. 

Sağlıklı iletişimde neler vardır?

Sağlıklı iletişim, tarafların birbirlerini eleştirmeden, yargılamadan dinlemeleri ve her iki tarafın da anlaşıldığını hissetmesi ile karakterizedir. Sağlıklı bir iletişim için şu hususlara özenli yaklaşmak gerekir: 

• Saygı göstermek

Çocukların söylediklerini, söylemek istediklerini dinleyen ve anlamaya açık bir tutum sergilemek sağlıklı iletişimin temelini oluşturur. Çocuğun da bir birey olduğunu unutmadan ona saygıyla yaklaşmak ve biraz zaman alsa da ifade etmek istediğini sabırla dinlemek önemlidir. Çocuğunuzun sizinle iletişime devam edebilmesi için onu dinlemeye istekli olduğunuzu bilmesi gerekir. 

• Hoşgörülü olmak

Çocuklar yoğun duygularını ifade etmek konusunda zorlanabilirler. Ne kadar zorlanırlarsa zorlansınlar konuşmalarını kesmemek, sonunu beklemek, duyguları konusunda onlara zaman tanıyarak dinlemek önemlidir. Gerektiği zaman çocuğu sakinleştirmek ve konuyu daha sonra konuşmak için ötelemek de tercih edilebilir. 

• Empati kurmak 

Duygularını anlamaya çalışmak ve ne hissettiklerini merak eden bir tavır sergilemek çocukların ebeveynleri ile iletişimlerini güçlendirir. Ebeveyni tarafından duygularının kabul edildiğini gören çocuk, kendisini o ilişkide güvende hisseder.

• Göz teması kurmak

Çocuğunuzla konuşurken mümkün olduğu kadar göz teması kurmak önemlidir. Arkanız dönükken ya da başka bir yere bakarak konuşmak karşılıklı olarak birbirini anlamaya engel oluşturur ve iletişimin kısıtlanmasına yol açar.

Sağlıklı iletişimde neler yoktur?

Sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisinde özen gösterilmesi gereken temel adımlar kadar hataları bilmek de önemlidir. Çocuklar iletişim kurarken, yetişkinlerin sadece söylediklerine değil bunu nasıl söylediklerine ve söyledikten sonra ne yaptıklarına da bakarlar. Ses tonu, beden duruşu ve mimikler çocuklara yetişkinlerin sandığından çok daha fazla ipucu verir. 

• Bağırmak

Ebeveynin çocuğuyla iletişim kurarken yüksek bir ses tonu kullanması, çocuğun kendisini tehlikede hissetmesine yol açabilir. İletişim o noktada kapanır ve iletişim akışı askıya alınır. Bu tür durumlarda konuşmak için biraz mola vermek, konuşmayı ertelemek önemlidir. Kendini güvende hissetmeyen çocuk, ebeveyni ile o konuşmaya devam etmeyecektir. Ebeveyn sakin konuşamayacak kadar sinirliyse, bu konuşmayı daha sonraya bırakması, bağırarak konuşmanın getireceği zararı önleyecektir. 

• Eleştirmek/ alay etmek

Çocuğun ifade etmeye çalıştığı bir şey karşısında alaycı ve küçümseyici bir tutum sergilemek, çocuğun özgüvenini zedeleyecektir. Ebeveynin söylediği sözcükler doğru olsa bile aşağılayıcı ve küçümseyici bir tutum, çocuklara saygı gösterilmediği mesajını verecektir. “Her zaman böylesin” tarzı eleştirel yaklaşımlar çocuğun ileriki hayatında kendi iç sesine dönüşecek ve kendi potansiyelini ortaya koymasına engel olacaktır. 

• Emredici konuşmak

Ebeveynler sıklıkla çocuklarına sınır koyarken ya da günlük rutinde çocuklarına bir şeyler öğretmek amacıyla emredici tonda cümleler kurarlar. “Bunu söylediğim gibi yapacaksın” ya da “Bunu yap” gibi cümleler, ebeveynin ses tonu yumuşak olsa bile çocuğa kendisini güçsüz hissettirecektir. 

• Neden sormak

İletişimde ebeveynlerin gözden kaçırdığı diğer bir şey de, çocuğa olayların nedenlerini sorarak ona kendilerini ifade etmek konusunda destek vermektir. Çocuklar bir şeyleri açıklamakta zorlanabilirler. Ona bu konuda destek vermek gerekir, ancak soru sorarken çocukların kendilerini sorgu altında hissetmemeleri önemlidir. Daha çok olayların nasıl olduğunu anlamaya çalışmak, çocukların kendilerini daha rahat ifade etmelerine yardımcı olacaktır. 

Kaynakça:

Adele Faber & Elaine Mazlish, Konuş ki Dinlesin, Dinle ki Konuşsun. Doğan Kitap, 2014.

Alfie Kohen, Koşulsuz Ebeveynlik. Görünme Adam Yayıncılık, 2015.